Gatunek wg Mittella

This essay argues that genres are cultural categories that surpass the boundaries of

media texts and operate within industry, audience, and cultural practices as well.

Offering a television-specific approach, the article explores media genres by incorporating contemporary cultural theory and exemplifying its discursive approach with a brief case study.

Powyższe słowa umieszcza Jason Mittell jako własne motto eseju A Cultural Approach to Television Genre History. Autor proponuje inne spojrzenie na teorię gatunków - ujęcie ich jako kulturowej praktyki. We wstępie zastrzega, iż esej ten jest pierwszym krokiem ku wypracowaniu nowej teorii gatunków, odpowiedniej też na telewizji. Zauważa, że dotychczasowe praktyki badaczy są niewystarczające.

Kwestia tekstualności

Tradycyjne badania gatunków opierają się na założeniu, że gatunek jest atrybutem, składnikiem tekstu. Mittell zadaje sobie pytanie Co nie tak? Czy gatunki nie są po prostu kategoriami tekstów?

Otóż gatunki klasyfikują oczywiście teksty. I możemy zauważać, że kategoryzują działania odbiorców (fani sci-fi), czy praktyki przemysłu (samookreślenie stacji sci-fi). Ale w tym postrzeganiu gatunków wciąż widoczne jest założenie, że gatunek jest najpierw składnikiem tekstu, dopiero potem staje się określeniem używanym przez odbiorców i przemysł (rodzi się jako atrybut tekstu i następnie przenika dalej). Natomiast gatunek, mimo iż jest kategorią tekstualną, nie powstaje wyłącznie w tekście, jako jego składnik.

Tekst/intertekst

Teksty przynależące do danego gatunku łączą pewne nieodłączne cechy, natomiast pojęcie gatunku samego w sobie nie jest niczym wewnętrznym. Tworzone jest również na zewnątrz tekstów, poprzez liczne konteksty, praktyki odbiorcze i przemysł. Gatunek to nie pojedyncze teksty je reprezentujące, lecz cała ich sieć, tworząca gatunek w obrębie intertekstualności między nimi. Do łączenia tekstów dochodzi poprzez poprzez dynamiczne praktyki kulturowe, czynniki zewnętrzne wobec samego tekstu. Zatem... jeśli gatunek opiera się na intertekstualności, to nie może być kategorią wewnętrznie tekstualną. Nie jest również gatunek kategorią wyłącznie intertekstualną. Należy znieść sztuczny podział binarny na tekst i kontekst, gdyż granice między nimi są w istocie rozmyte i niemożliwe do prostego rozróżnienia.

Foucault i metodologia

Pojawia się problem metodologiczny po odrzuceniu tezy, że pojęcie gatunku przynależy (wyłącznie) do tekstu. Mittell stwierdza, że jeśli gatunek jest kwestią tekstu i intektekstu, należy obiektem badań nad gatunkiem uczynić formy komunikacji między nimi. Nie należy zapominać całkowicie również o samym tekście. Gatunek jest praktyką dyskursywną, w rozumieniu Foucault. Badacz powinien więc wziąć pod uwagę wszystkie konteksty krążące wokół tekstów i przez nie. Z jednej strony pokazują one, czym jest dany gatunek, z drugiej cały czas go konstytuują.

Gatunek jest pojęciem abstrakcyjnym, którego materialne realizacje można prześledzić poprzez jego definicję, interpreację i historię. Mittell zamiast budowania abstrakcyjnych, ogólnych definicji proponuje szczegółowe badanie tekstów/intertekstów na konkretnych, drobnych przykładach, ich odbiór, definiowanie, nadawanie znaczenia przez konkretne grupy odbiorców.

Historia gatunku jako praktyki dyskursywnej jest rozproszona, wielowątkowa i nielinearna, jest rozbudowanym procesem kulturowym. Formowanie gatunków jest jednocześnie procesem aktywnym i czymś stałymn. Gatunek jest tworem, który charakteryzuje zmienna stabilność (stabilność w ruchu). Jednocześnie podlega stałym transformacjom i jest ugruntowany w świadomości odbiorców na tyle, że wydaje się być niezmienny i krystalicznie jednoznaczny.

5 głównych zasad

1. Analiza gatunku powinna brać pod uwagę jego medium, tzn. różnić będą się gatunki telewizyjne od literackich (przy całym uwzględnieniu płynności i przenikania mediów)
2. Studia nad gatunkiem muszą być stałą negocjacją pomiędzy szczegółowością a generalizowaniem
3. Historie gatunków muszą być tworzone z wykorzystaniem genealogii dyskursywnych (korzystając z różnych metod, gromadzić jak największą ilość przykładów tekstualnych i pozatekstualnych)
4. Gatunek musi być rozumiany jako kulturowa praktyka (najcenniejszym materiałem badań są gatunki ukształtowane przez kulturowe działania, żywe, nie teoretyczne, spreparowane przez naukowców)
5. Gatunek powinien być sytuowany w obrębie większych systemów hierarchii kulturowych i relacji władzy (rozwój gatunku jest związany (podyktowany) jego funkcjonowaniem w obrębie większych systemów kultury; gatunki nie są politycznie neutralne, są uwikłane w politykę i działają w konkretnych systemach władzy, podszyte są ideologią)